Jak informują statystyki, obrażenia rąk są najczęściej występującym urazem występującym podczas wykonywania różnych czynności w pracy. Odsetek urazów rąk w stosunku do wszystkich wypadków w pracy waha się od 20 aż do 60 %. Ten fakt sprawia, że ochrona rąk stała się obwarowana normami określającymi wymagania dotyczące projektowania, badania i zastosowania rękawic ochronnych.
Wysokie ryzyko urazu powoduje, że rękawice są najczęściej oraz najchętniej stosowanym środkiem ochrony indywidualnej przez pracowników. Obok standardowych rękawic można także wyróżnić rękawice bez palców, woreczki, ochraniacze na palce, ochraniacze nadgarstka, łokci (nałokietniki), przedramienia i ramienia.
Z grupy rękawic ochronnych należy wyłączyć „zwykłe” rękawice robocze, które można nabyć w markecie budowlanym. Oprócz atrakcyjnej ceny nie oferują one szczególnego zabezpieczenia przed urazami rąk. Co najwyżej mogą chronić dłonie przed zabrudzeniem. Nie są niestety środkiem ochrony indywidualnej w rozumieniu norm BHP.
Norma, która określa wymagania dotyczące rękawic ochronnych jest EN 420. Zgodnie z jej literą rękawice ochronne dzielimy na różne kategorie.
Ze względu na konstrukcje:
- jednopalcowe,
- trzypalcowe,
- pięciopalcowe,
- o skróconych palcach.
Ze względu na właściwości ochronne rękawice dzielimy na:
- rękawice chroniące przed czynnikami chemicznymi i biologicznymi,
- rękawice chroniące przed czynnikami mechanicznymi,
- rękawice chroniące przed czynnikami termicznymi,
- rękawice elektroizolacyjne,
- rękawice przeznaczone do stosowania w strefach zagrożonych wybuchem,
- rękawice antywibracyjne.
Jak wybrać odpowiednie rękawice ochronne?
Aby wybrać odpowiednie rękawice ochronne należy zastanowić się jakie zagrożenia mogą występować na konkretnym stanowisku pracy oraz jakie normy dotyczą tego stanowiska.
Przy wyborze odpowiednich rękawic ważny jest:
- rodzaj wykonywanej pracy,
- stopień narażenia rąk,
- zagrożenia występujące na danym stanowisku pracy,
- zdefiniowanie, która część ręki jest najbardziej narażona na działanie czynników niebezpiecznych, co pozwala na dokonanie odpowiedniego wyboru konstrukcji rękawicy.
Na co zwracać uwagę w oznaczeniach rękawic ochronnych?
Wybierając rękawice ochronne powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na takie atrybuty jak:
- nazwa, znak handlowy inne oznaczenia identyfikujące producenta lub jego autoryzowanego przedstawiciela.
- oznaczenie rękawicy, nazwę handlową lub kod,
- oznaczenie wielkości
- w razie konieczności – termin ważności
- znak graficzny odpowiedniej normy (jeśli nie jest możliwe znakowanie na rękawicy ze względu na właściwości produktu, oznakowanie może być umieszczone na opakowaniu).
Na co zwracać uwagę przy zakupie rękawic zabezpieczających przed czynnikami chemicznymi i biologicznymi?
Norma, która obowiązuje przy zabezpieczeniu rąk pracowników narażonych na działanie czynników biologicznych i chemicznych to EN 374.
Reguluje ona takie parametry jak właściwości mechaniczne oraz minimalną długość rękawic, przenikanie czynników chemicznych oraz odporność na przesiąkanie.
Norma EN 388 mówi z kolei jakie wymagania muszą spełniać rękawice. Produkt taki musi być dostatecznie odporny na ścieranie, przecięcia i przekłucie. Musi także wykazywać się odpowiednią odpornością na rozdzieranie.
Rękawice chemochronne takie najczęściej produkowane są z: lateksu (jak np. rękawice gladiator, neoprenu, winylu (PCV) oraz nitrylu (np. rękawice Hyflex).
Jak wybrać rękawice chroniące przed urazami mechanicznymi?
Normy ochrony przed urazami mechanicznymi znajdziemy w dokumencie EN 388. Do urazów mechanicznych zaliczamy obtarcia, przecięcia oraz przekłucia. Rękawice, którą chronią przed tymi zagrożeniami najczęściej są robione ze skór i tkanin powleczonych tworzywem sztucznym ewentualnie naturalnym jak kauczuk.
Rękawice tego rodzaju mogą być również wykonane z odpowiedniej przędzy: bawełnianej, poliestrowej, stylonowej, poliamidowej, aramidowej, rdzeniowej, polietylenowej, z włókien szklanych, oraz z przędz mieszanych wytworzonych z udziałem ww. surowców.
Wymagania dotyczące rękawic chroniących przed urazami mechanicznymi są zawarte w następujących normach:
- PN-EN 388 – rękawice chroniące przed zagrożeniami mechanicznymi,
- PN-EN 381 – wymagania dla rękawic chroniących przed przecięciem piłą łańcuchową,
- PN-EN 1082 – rękawice i ochrony ramion chroniące przed przecięciami i ukłuciami nożami ręcznymi,
- PN-EN 14328 – rękawice i ochrony ramion chroniące przed przecięciem nożami z napędem.
Co wziąć pod uwagę kupując rękawice chroniące przed czynnikami termicznymi?
Do grupy rękawic chroniących przed czynnikami termicznymi zaliczamy takie, które chronią zarówno przed wysokimi jak i niskimi temperaturami.
Rękawice chroniące przed gorącymi czynnikami mają zabezpieczać ręce pracownika przed zagrożeniem gorącem i/lub ogniem, którego źródłem może być:
- otwarty płomień,
- kontakt z gorącym przedmiotem,
- ciepło konwencyjne,
- promieniowanie cieplne,
- drobny rozprysk stopionych metali,
- duże ilości płynnego metalu.
Rękawice chroniące przed zimnem stosowane są w celu zapewnienia odpowiedniej temperatury skóry rąk, podczas wykonywania prac w niskiej temperaturze lub kontaktu z zimnymi powierzchniami. Temperatura przy, której dłonie prawidłowo funkcjonują nie powinna być niższa niż 32 °C (oczywiście chodzi o temperaturę dłoni a nie otoczenia).
Najważniejszym zadaniem rękawic jest nie dopuszczenie do obniżenia temperatury skóry rąk. Minimalną jej wartość definiuje norma PN-ISO 9886:2005. W zimnym środowisku nie powinna być ona niższa niż 15°C (szczególnie dla twarzy i palców). Norma PN-EN 511:2006(U) określa wymagania jakie powinny spełniać rękawice chroniące przed zimnem.
Rękawice chroniące przed zimnem mają zabezpieczać ręce pracownika przed zagrożeniem, którego źródłem może być:
- zimno konwekcyjne,
- zimno kontaktowe,
- przenikanie wody.
Co jest ważne przy zakupie rękawic chroniących przed porażeniem prądem elektrycznym?
Bardzo ważną grupą rękawic ochronnych jest grupa rękawic chroniących przed porażeniem prądem elektrycznym. Wymagania jakie muszą spełniać rękawice elektroizolacyjne określa norma PN-EN 60903:2006 „Prace pod napięciem. Rękawice z materiału izolacyjnego”.
Zgodnie z normą PN-EN 60903:2006 rękawice elektroizolacyjne dzielimy na dwa rodzaje:
- rękawice izolacyjne pięcio- i trzypalcowe do stosowanie razem ze skórzanymi rękawicami zakładanymi na nie (rękawice izolacyjne),
- rękawice izolacyjne pięcio- i trzypalcowe stosowane samodzielnie, bez dodatkowych rękawic. Zapewniają równocześnie ochronę przed porażeniem prądem oraz czynnikami mechanicznymi (rękawice kompozytowe).
Rękawice do prac pod napięciem, można podzielić w zależności od ich właściwości specjalnych:
- kategoria A – rękawice odporne na działanie kwasu,
- kategoria H – rękawice odporne na działanie oleju,
- kategoria Z – rękawice odporne na działanie ozonu,
- kategoria M – rękawice o zwiększonej odporności mechanicznej,
- kategoria R – rękawice odporne na działanie kwasu, oleju, ozonu,
- kategoria C – rękawice odporne na działanie skrajnie niskiej temperatury.
Możemy też spotkać się z nadrukowanym kolorem na rękawicach. Kolor podwójnego trójkąta powinien być zgodny z następującym kodem:
klasa 00 – kolor beżowy,
klasa 0 – kolor czerwony,
klasa 1 – kolor biały,
klasa 2 – kolor żółty,
klasa 3 – kolor zielony,
klasa 4 – kolor pomarańczowy.
Na co zwrócić uwagę przed zakupem rękawic antyelektrostatycznych?
Dobrym zabezpieczeniem na stanowisku pracy zagrożonym wybuchem mogą być rękawice antyelektrostatyczne. Rękawice takie muszą spełniać wymogi normy EN 420.Właściwości antyelektrostatyczne potwierdzane są badaniami zgodnie z wymaganiami dla odzieży ochronnej antyelektrostatycznej (EN 1149-1, 2,3).
Nie istnieje żadna oddzielna norma zharmonizowana określająca wymagania i metody badań właściwości elektrostatycznych dla rękawic. Właściwości antyelektrostatyczne są przeważnie dodatkową cechą, zwykle dotyczącą rękawic chroniących przed czynnikami chemicznymi oraz urazami mechanicznymi.
Dobre rękawice antywibracyjne. Jak kupić?
Rękawice antywibracyjne chronią ręce przed drganiami mechanicznymi różnych częstotliwości. Ograniczają transmisje drgań z uchwytów narzędzi wibracyjnych do rąk operatorów tych urządzeń. Stosowanie rękawic antywibracyjnych zabezpiecza przed powstaniem trwałych zmian chorobowych w organizmie, które nazywane są zespołem wibracyjnym. Rękawice można uznać za antywibracyjne jeśli spełniają jednocześnie dwa kryteria:
- nie wzmacniają drgań przekazywanych z rękojeści na dłoń operatora w zakresie częstotliwości 32-200 Hz,
- jednocześnie, redukują drgania w zakresie częstotliwości 200-1250 Hz do wartości mniejszych niż 60% wartości drgań mierzonych na dłoni operatora, gdy pracuje bez rękawicy.
O doborze rękawic ochronnych decyduje wiele czynników. Właściwy dobór nie jest wcale taki prosty jakby mogło się wydawać. Na rynku mamy szeroki wybór rękawic ochronnych, ale czy potrafimy je prawidłowo dobrać, aby zapewniały nam możliwie najwyższy stopień bezpieczeństwa? Biorąc pod uwagę wieloaspektowość takiego wyboru, jeśli mamy jakiekolwiek wątpliwości w tym obszarze, powinniśmy skorzystać z rad profesjonalistów, aby nie narażać zarówno swojego jak i naszych pracowników zdrowia lub życia.
Źródło:
- Dyrektywa 89/656/EWG z dnia 30 listopada 1989.
- Dyrektywa 89/686/EWG z dnia 21 grudnia 1989.
- Strona internetowa www.ciop.pl.
- http://www.imp.lodz.pl/upload/oficyna/artykuly/pdf/full/Try7_04_04.pdf